BACC zmiany ogniskowej tarczycy – aktualne rekomendacje (2022)

Wstęp

Prezentujemy najważniejsze informacje dotyczące biopsji aspiracyjnej cienkoigłowej celowanej (BACC) zmian ogniskowych tarczycy, zwracając uwagę na różnice pomiędzy rekomendacjami dla pacjentów dorosłych i dla dzieci.

Treści zostały opracowane na podstawie:

• Jarząb B., Dedecjus M., Lewiński A. et al. Diagnosis and treatment of thyroid cancer in adult patients — Recommendations of Polish Scientific Societies and the National Oncological Strategy. 2022 Update. Endokrynol Pol 2022; 73 (2): 173–239.
• Jarząb B., Dedecjus M., Słowińska-Klencka D. i wsp. Rekomendacje Polskich Towarzystw Naukowych „Diagnostyka i leczenie raka tarczycy” Aktualizacja na rok 2018. Endokrynol Pol 2018; 69 (1): 34–74.
• Niedziela M., Handkiewicz-Junak D., Małecka-Tendera E. i wsp.  Polskie rekomendacje diagnostyki i leczenia zróżnicowanego  raka tarczycy u dzieci. Endokrynologia Polska 2016;67(6):628-642. 

• Obecność przerzutów do węzłów chłonnych lub przerzutów odległych.
• Ekspozycja okolicy głowy i szyi na promieniowanie jonizujące w wywiadzie.
• Rodzinny rak rdzeniasty tarczycy w wywiadzie.
• Powiększenie się zmiany ogniskowej nie jest jednoznaczne z jej złośliwym charakterem, jednak jej szybki wzrost (w czasie kilku tygodni) stanowi poważne podejrzenie raka anaplastycznego tarczycy i wymaga pilnej konsultacji endokrynologiczno-onkologicznej.
• Obecność guzka twardego, nieruchomego, zrośniętego z otoczeniem.
• Średnica guzka > 4 cm.
• Pojawienie się guzka tarczycy przed 14. rż.
• Pojawienie się guzka tarczycy po 70. rż.
• Porażenie nerwów krtaniowych wstecznych, szczególnie jednostronne.

Ultrasonograficzne cechy wzmożonego ryzyka złośliwości zmiany ogniskowej tarczycy

Każda zmiana ogniskowa tarczycy stwierdzona podczas badania USG powinna zostać poddana stratyfikacji ryzyka złośliwości na podstawie skali EU-TIRADS-PL.

BACC zmian ogniskowych i guzków tarczycy:  

• Zmiany ogniskowe tarczycy są kwalifikowane do BACC na podstawie skali EU-TIRADS-PL.
• Ryzyko raka tarczycy jest zbliżone u osób z mnogimi ogniskami w tarczycy i u chorych z pojedynczą zmianą ogniskową.
• Zmiana ogniskowa wymaga BACC niezależnie od średnicy, jeśli stwierdzono przerzuty raka tarczycy do węzłów chłonnych lub przerzuty odległe, podwyższone stężenie kalcytoniny lub nosicielstwo mutacji RET predysponującej do raka rdzeniastego tarczycy.
• Jeżeli ogniska są mnogie, każde osobno podlega ultrasonograficznej ocenie ryzyka zgodnie ze skalą EU-TIRADS-PL.
• Optymalne postępowanie zakłada dokonywanie wyboru zmian do BACC w kolejności od najwyższego do najniższego ultrasonograficznego ryzyka złośliwości według EU-TIRADS-PL.
• Wskazane jest nakłucie zmiany ogniskowej z największym ryzykiem złośliwości według EU-TIRADS-PL i wszystkich ognisk wymagających BACC. Uzyskanie wyniku „zmiana łagodna” ze wszystkich tak wybieranych ognisk można traktować jako wykluczenie istotnego ryzyka złośliwości z zadowalającym prawdopodobieństwem.
• Jeżeli zmiany ogniskowe są mnogie i podobne ultrasonograficznie oraz nie wykazują ultrasonograficznych cech wysokiego ryzyka złośliwości (EU-TIRADS-PL 3 lub 4), dopuszczalne jest wykonanie biopsji tylko największej zmiany.
• Przy rozlanym charakterze zmian echostruktury wskazania do BACC mają charakter względny i BACC może się ograniczyć do punktowania jednego miejsca.

Kiedy można odstąpić od BACC zmian ogniskowych i guzków tarczycy:

Od BACC zmiany ogniskowej tarczycy można odstąpić, gdy nie stwierdza się klinicznych czynników ryzyka oraz:

• Zmiana jest bezechowa lub o strukturze gąbczastej (kategoria 2 EU-TIRADS-PL).
• Zmiana EU-TIRADS-PL 3 o średnicy < 20 mm.
• Zmiana EU-TIRADS-PL 4 o średnicy < 15 mm.
• Zmiana EU-TIRADS-PL 5 o średnicy < 5 mm.
• Zmiana ogniskowa wykazuje w scyntygrafii tarczycy czynność autonomiczną (tzw. guzek gorący).

Głowica liniowa PHILIPS LUMIFY. Przekrój poprzeczny prawego płata tarczycy u 64-letniej pacjentki. Widoczna jest zmiana ogniskowa, lita, hipoechogeniczna, której wymiar AP jest większy niż wymiar ciemieniowo-kaudalny. Rak brodawkowaty tarczycy. Badanie wykonane głowicą PHILIPS LUMIFY było jedynym badaniem usg przed biopsją i operacją.

Głowica liniowa PHILIPS LUMIFY. Przekrój podłużny prawego płata tarczycy u 64-letniej pacjentki. Widoczna jest zmiana ogniskowa, lita, hipoechogeniczna, której wymiar AP jest większy niż wymiar ciemieniowo-kaudalny. Rak brodawkowaty tarczycy. Badanie wykonane głowicą PHILIPS LUMIFY było jedynym badaniem usg przed biopsją i operacją. 

Głowica liniowa PHILIPS LUMIFY. Przekrój podłużny prawego płata tarczycy. Nie uwioczniono chaotycznego unaczynienia w prezentowanej zmianie ogniskowej. Rak brodawkowaty tarczycy. Badanie wykonane u 64-letniej pacjentki. Badanie wykonane głowicą PHILIPS LUMIFY było jedynym badaniem usg przed biopsją i operacją. 

Diagnostyka raka tarczycy i BACC u dzieci

Przeczytaj o biopsji tarczycy u dziecka w portalu eduson.pl.  

Rak tarczycy u dzieci i młodzieży.
Pobierz infografikę: Rak tarczycy u dzieci i młodzieży.

Odrębności w diagnostyce zamian ogniskowych / guzów tarczycy u dzieci i młodzieży w porównaniu do pacjentów dorosłych. DTC – (ang. differentiated thyroid cancer) zróżnicowany rak tarczycy.
Pobierz infografikę: Wyłączenia w diagnostyce guzów tarczycy u dzieci.

Głowica liniowa PHILIPS LUMIFY. Preset Superficial. Stan po usunięciu prawego płata tarczycy wraz z cieśnią. Widoczny przekrój poprzeczny lewego płata tarczycy.