zawartość artykułu
Wstęp
Przedstawiamy krótkie podsumowanie tego, w jaki sposób lekarzowi mającemu przed sobą pacjenta z dusznością, może pomóc dostęp do ultrasonografu. Diagnostyka duszności rozpoczyna się od badania podmiotowego (m.in. czas trwania duszności) i badania przedmiotowego (np. obecność świstów, trzeszczeń). Badanie usg pozwala różnicować między: odmą opłucnową, płynem w jamie opłucnej, zapaleniem płuc, obrzękiem płuc. Dzięki przenośnym głowicom usg powyższa diagnostyka różnicowa możliwa jest także na wizycie domowej. Poniższy tekst prezentujemy z myślą o lekarzach pracujących na oddziałach ratunkowych, w POZ, na oddziałach chorób wewnętrznych, pediatrycznych.
Przeczytaj: USG płuc – jak poprawnie ustawić aparat usg?
Odma opłucnowa
- Badanie należy rozpocząć od ułożenia głowicy w najwyżej położonym punkcie klatki piersiowej u pacjenta leżącego na plecach (linia środkowoobojczykowa, 4-6. przestrzeń międzyżebrowa).
- Uwidocznienie objawu ślizgania wyklucza odmę opłucnową [1].
- Uwidocznienie lung point (granica pomiędzy upowietrznionym płucem a komorą odmową) potwierdza odmę opłucnową [2].
- Przy dużej odmie opłucnowej (dużej objętości powietrza w jamie opłucnej) lung point może nie być widoczny [2].
- Opcja M-mode: w warunkach prawidłowych widoczny jest objaw brzegu morskiego, a w przypadku odmy opłucnowej objaw kodu paskowego [3].
- Odma opłucnowa może być samoistna – wywiad w kierunku urazu może być negatywny.
Film 1. Głowica konweksowa PHILIPS LUMIFY. Badania zrejestrowane u 45-letniego pacjenta, który zgłosił się do lekarza rodzinnego z powodu obniżenia tolerancji wysiłku i bólu w klatce piersiowej po stronie lewej, który nasilał się podczas wdechu. Dolegliwości pojawiły się nagle, dwie godziny przed zgłoszeniem się do lekarza. Podczas osłuchiwania klasycznym steoskopem szmer pęcherzykowy był cichszy po stronie lewej niż po stronie prawej. W badaniu usg po stronie prawej widoczny był, prezentowany powyżej, prawidłowy objaw ślizgania opłucnej. Po stronie lewej nie uwidoczniono objawu ślizgania. Podczas rejestracji tego badania pacjent znajdował się w pozycji leżącej na plecach.
Film 2. Głowica liniowa PHILIPS LUMIFY. Badanie zarejestrowane u tego samego 45-letniego pacjenta co film 1. Głowica przyłożona po stronie lewej w najwyższym punkcie klatki piersiowej u pacjenta leżącego na plecach. Widoczna jest hiperechogeniczna linia opłucnej oraz artefakt linii A. Nie jest widoczny objaw ślizgania opłucnej.
Zdjęcie 1. Głowica liniowa PHILIPS LUMIFY. Włączona opcja M-mode. Badanie zarejestrowane u tego samego 45-letniego pacjenta co film 1 i film 2. Po prawej stronie klatki piersiowej widoczny był objaw brzegu morskiego. Nieruchome elementy ściany klatki piersiowej tworzą „fale”, a poruszające się w trakcie oddechu artefakty poniżej opłucnej tworzą szum zwany „piaskiem”.
Zdjęcie 2. Głowica liniowa PHILIPS LUMIFY. Włączona opcja M-mode. Badanie zarejestrowane u tego samego 45-letniego pacjenta, co film 1 i film 2. Po lewej stronie klatki piersiowej, gdzie słyszalny był ściszony szmer pęcherzykowy, widoczny był objaw kodu paskowego.
U pacjenta z dusznością o nagłym początku, bez cech zakażenia układu oddechowego (m.in. bez kaszlu, gorączki) oraz ze ściszonym szmerem pęcherzykowym nad jednym z płuc w pierwszej kolejności należy wykluczyć odmę opłucnową oraz płyn w jamie opłucnowej. Badanie usg pozawala różnicować między wymienionymi sytuacjami w ciągu około 2 minut [1]. Czułość, swoistość, wartość predykcyjna dodatnia, wartość predykcyjna ujemna wynoszą odpowiednio: 89%, 88.5%, 96.7%, 67.6% [1].
Przeczytaj: „Odma opłucnowa w usg – 5 kroków do rozpoznania”.
Płyn w jamie opłucnowej
- Płyn w jamie opłucnowej układa się zgodnie z grawitacją, co oznacza, że przemieszcza się również przy zmianie pozycji ciała.
- U pacjenta zajdującego się w pozycji leżącej na plecach poszukiwanie płynu należy rozpocząć przykładając głowicę w płaszczyźnie czołowej, w linii pachowej tylnej.
- U pacjenta znajdującego się w pozycji stojącej poszukiwanie płynu należy rozpocząć w płaszczyźnie czołowej, w linii pachowej środkowej tuż powyżej śledziony i wątroby -odpowiednio po lewej i prawej stronie [3].
- Płyn w jamie opłucnej widoczny jest jako bezechowy, najczęściej jednorodny obszar [3].
Film 3. Głowica konweksowa PHILIPS LUMIFY. Płaszczyzna czołowa. 68-letni pacjent zgłosił się do lekarza z powodu stopniowo narastającej od kilku dni duszności wysiłkowej. Trzy tygodnie wcześniej pacjent miał wykonany zabieg CABG (ang.coronary artery bypass graft). Po stronie lewej w klasycznym stetoskopie słyszalny był cichy szmer pęcherzykowy. W badaniu usg widoczna jest znaczna objętość bezechowego płynu w lewej jamie opłucnowej.
Film 4. Głowica konweksowa PHILIPS LUMIFY. Płaszczyzna poprzeczna. 68-letnie pacjent zgłosił się do lekarza z powodu stopniowo narastającej od kilku dni duszności wysiłkowej. Trzy tygodnie wcześniej pacjent miał wykonany zabieg CABG. Po stronie lewej w klasycznym stetoskopie słyszalny był cichy szmer pęcherzykowy. W badaniu usg widoczna jest znaczna objętość bezechowego płynu w lewej jamie opłucnowej. Widoczne jest płuco „uciśnięte” przez płyn.
W prezentowanym przypadku po prawej stronie widoczny był prawidłowy obraz ultrasonograficzny płuca – nie uwidoczniono płynu w jamie opłucnowej. Jeśli u pacjenta widoczny jest płyn w obu jamach opłucnowych, to warto rozszerzyć badanie usg i sprawdzić, czy płyn nie gromadzi się także w osierdziu lub jamie brzusznej.
Przeczytaj: marskość wątroby i wodobrzusze
Obrzęk płuc
Ultrasonograficzne kryteria rozpoznanie obrzęku płuc:
- co najmniej 3 artefakty linii B na jednym obrazie usg widoczne obustronne w co najmniej dwóch z czterech rejonów płuc u pacjenta leżącego na plecach (rejon przedni górny, przedni dolny, boczny górny i boczny dolny). Część przednia płuc to obszar między obojczykiem, przeponą, mostkiem a linią pachową przednią. Część boczna to obszar między dołem pachowym, przeponą, linią pachową przednią i linią pachową tylną.
- znajomość ultrasonograficznych kryterów obrzęku płuc może być przydatna w różnicowaniu przyczyn duszności u pacjentów obciążonych POCHP (przewlekła obturacyjna choroba płuc) i niewydolnością krążenia.
Film 5. Głowica konweksowa PHILIPS LUMIFY. Obraz usg zarejestrowany u pacjenta z obrzękiem płuc. Taki obraz usg widoczny był nad lewym i prawym płucem. Widoczne są liczne artefakty linii B.
Artefakty linii B powstają wskutek gromadzenia się płynu w śródmiąższu płuca i/lub w pęcherzykach płucnych. Są artefaktami pionowymi powstającymi w mechanizmie reweberacji, dlatego każda linia B złożona jest z wielu krótkich, poziomych linii. W sytuacjach, gdy zwiększa się objętość płynu w przestrzeniach międzypęcherzykowych i/lub pojawia się płyn w pęcherzykach płucnych, liczba linii B zwiększa się. Linie B oddalone od siebie o około 7mm świadczą o obecności płynu w przestrzeni śródmiąższowej (zespoły śródmiąższowe). Linie B oddalone od siebie o mniej niż 3mm świadczą o płynie w pęcherzykach płucnych (zespoły śródmiąższowo-pęcherzykowe).
Przeczytaj: Obrzęk płuc w przezklatkowym badaniu usg płuc na wizycie domowej.
Zapalenie płuc
Czułość i swoistość badania usg w diagnostyce zapalenia płuc wynoszą odpowiednio: 93,4 %; 97,7 % [3].
Atypowe zapalenie płuc
Film 6. Głowica konweksowa PHILIPS LUMIFY. Badanie zarejestrowane u 66-letniego pacjenta, podczas wizyty domowej z powodu kaszlu, gorączki, duszności wysiłkowej utrzymujących się od 7 dni oraz braku poprawy po 5 dniach leczenia preparatem amoksycyliny i kwasu klawulonowego. Głowica została przyłożona w miejscu, w klasycznym stetoskopie słyszalny był ściszony szmer pęcherzykowy. W badaniu usg widoczne są artefakty linii B. Poza tym obszarem widoczne były artefakty linii A (poziome, hiperechogeniczne). Widoczny jest również nierówny zarys linii opłucnej. Na podstawie obrazu klinicznego i ultrasonograficznego podjęto decyzję o włączeniu antybiotyku makrolidowego, po leczeniu którmy uzyskano poprawę stanu klinicznego.
Cechy podopłucnowego obszaru konsolidacji zapalnej:
- słabo ograniczony,
- przylegający do opłucnej,
- hipoechogeniczny,
- o niejednorodnej echostrukturze,
- wielokształtny lub owalny.
Film 7. Głowica konweksowa PHILIPS LUMIFY. Badanie zarejestrowane u 13-letniego, który zgłosił się do lekarza z powodu gorączki, kaszlu. Widoczny jest podopłucnowy obszar konsolidacji z brochogramem powietrznym. Wokół konsolidacji widoczne są zespoły śródmiąższowo – pęcherzykowe.
Film 8. Głowica liniowa PHILIPS LUMIFY. Badanie zarejestrowane u tego samego pacjenta co Film 4. W głowicy liniowej lepiej niż w głowicy konweksowej widoczny jest podopłucnowy obszar konsolidacji z brochogramem powietrznym. Wokół konsolidacji widoczne są zespoły śródmiąższowo-pęcherzykowe. W konsolidacji widoczny jest bronchogram powietrzny dynamiczny.
Film 9. Głowica konweksowa PHILIPS LUMIFY Badanie zarejestrowane u tego samego pacjenta co Film 6 i Film 7. Widoczne jest unaczynienie w opcji kolorowego dopplera w obszarze konsolidacji.
Przeczytaj o: Ultrasonograficzne kryteria zapalenia płuc oraz Czy można rozpoznać zapalenie płuc, jeśli nie widać zmian w badaniu rtg, a są obecne zmiany w badaniu usg?
PHILIPS LUMIFY w portalu eduson.pl
Zajrzyj do zakładki aparaty usg i dowiedz się więcej czym jest PHILIPS LUMIFY.
Zobacz:
Zobacz jak wykorzystać głowicę konweksową PHILIPS LUMIFY?
- Ostre zapalenie pęcherzyka żółciowego
- Wodobrzusze
- Obrzęk płuc w przezklatkowym badaniu usg płuc na wizycie domowej
- Przetoka wrotno-systemowa
- Czy to możliwe, aby korzystając z ultrasonografu mieszczącego się kieszeni, uwidocznić w moczowodzie złóg z artefaktem migotania?
- Krwawienie do nadnerczy u noworodków
- Kamica pęcherzyka żółciowego u dzieci
- Rak trzustki i głowica Lumify
- Obrazy ultrasonograficzne wątroby w głowicy Lumify
- Obrazy ultrasonograficzne pęcherzyka żółciowego w głowicy LUMIFY
- Czy w przezbrzusznym badaniu usg można uwidocznić zmianę w ścianie żołądka?
- Ultrasonograficzny „trik” – zobacz, jak z jednego przyłożenia głowicy do wątroby uzyskać maksimum informacji
- Ogniskowy rozrost guzkowy (ang. FNH, focal nodular hyperplasia) u dzieci
- Czy ultrasonograf zastąpi stetoskop?
- Czy zawsze wiesz, gdzie szukać pęcherzyka żółciowego? Nie daj się zaskoczyć!
- Liniowa czy konweksowa – którą głowicę wybrać do obrazowania płuc?
Jak wykorzystać głowicę liniową PHILIPS LUMIFY?
- Ciało obce (drzazga)
- Węzły chłonne krezkowe
- Odma opłucnowa
- Wrzodziejące zapalenie jelit
- Przerzuty raka migdałka podniebiennego do węzłów chłonnych szyjnych
- Zespół Sjogrena – obraz ultrasonograficzny ślinianek
- Kaszel, gorączka i ultrasonografia. Czy zapalenie płuc widać w usg?
- Rola USG we wstępnej diagnostyce złamań kości długich
- Zapalenie uchyłków jelita grubego
- Torbiel podwyściółkowa czy torbiel w splocie naczyniówkowym? A może to jedno i to samo?
- Choroba Castlemana ślinianki przyusznej
- Jak znaleźć wyrostek robaczkowy?
- Biopsja tarczycy u dziecka
- Choroba Gravesa i Basedowa – obraz ultrasonograficzny
- USG nerwu wzrokowego w podejrzeniu podwyższonego ciśnienia śródczaszkowego
- Guz w ścianie jamy brzusznej lub klatki piersiowej. Spektrum obrazów ultrasonograficznych.
- Ginekomastia u nastolatka
- Czy ten guz na szyi to torbiel środkowa? Sprawdź sam!
- Sekwestracja płuca
- Zakrzepica żył głębokich kończyn dolnych – point of care
- Choroba Hashimoto u dziecka
- BACC zmiany ogniskowej tarczycy – aktualne rekomendacje
- Jakie cechy prawidłowych węzłów chłonnych szyjnych są najważniejsze?
- USG płuc – jak poprawnie ustawić aparat usg?
- Dziewczynka z wyczuwalnym guzkiem okolicy podbrzusza i nawracającymi bólami brzucha
- Mikrolitiaza jąder
- Ropień sutka
- Ultrasonografia przepony
- Powiększenie moszny u 2-letniego pacjenta
- Jak w badaniu usg udokumentować reakcję źrenicy na światło?
- „Żabka” w badaniu usg
- Kanał pachwinowy w obrazach usg
- Pomiar grubości kompleksu błony środkowej i wewnętrznej tętnicy szyjnej (intima-media complex thickness)
Zacznij przygodę z PHILIPS LUMIFY – to proste!
Zajrzyj na stronę PHILIPS LUMIFY i sprawdź aktualne promocje.
Piśmiennictwo
- Balesa J, Rathi V, Kumar S, Tandon A. Chest Sonography in the Diagnosis of Pneumothorax. Indian J Chest Dis Allied Sci. 2015 Jan-Mar;57(1):7-11. [Medline]
- Lichtenstein D, Mezière G, Biderman P, Gepner A. The “lung point”: an ultrasound sign specific to pneumothorax. Intensive Care Med. 2000;17:1434–1440. doi: 10.1007/s001340000627. [Medline]
- Radzina M, Biederer J. Ultrasonography of the Lung. Rofo. 2019 Apr 4. doi: 10.1055/a-0881-3179. [Medline]
- Alrajab S, Youssef AM, Akkus NI, Caldito G. Pleural ultrasonography versus chest radiography for the diagnosis of pneumothorax: review of the literature and meta-analysis. Crit Care. 2013 Sep 23;17(5):R208. doi: 10.1186/cc13016. [Medline]
- Lichtenstein DA, Menu Y. A bedside ultrasound sign ruling out pneumothorax in the critically ill. Lung Sliding Chest. 1995;17:1345–1348. [Medline]
- Lichtenstein D, Mezière G, Biderman P, Gepner A. The comet-tail artifact: an ultrasound sign ruling out pneumothorax. Intensive Care Med. 1999;17:383–388. doi: 10.1007/s001340050862. [Medline]
- Volpicelli G, Elbarbary M, Blaivas M, Lichtenstein DA, Mathis G, i wsp. International evidence-based recommendations for point-of-care lung ultrasound. Intensive Care Med. 2012 Apr;38(4):577-91. doi: 10.1007/s00134-012-2513-4. Epub 2012 Mar 6. [Medline]
- Lichtenstein D, Mezière G. A lung ultrasound sign allowing bedside distinction between pulmonary edema and COPD: the comet-tail artifact. Intensive Care Med. 1998 Dec;24(12):1331-4. [Med line]
- Rogoza K, Kosiak W. Usefulness of lung ultrasound in diagnosing causes of exacerbation in patients with chronic dyspnea. Pneumonol Alergol Pol. 2016;84(1):38-46. doi: 10.5603/PiAP.a2015.0083. Epub 2015 Dec 21. [Med line].
