Poniższe opracowanie, przygotowane na podstawie zaleceń Polskiego Towarzystwa Nefrologii Dziecięcej (PTND), zwraca uwagę na aspekty ultrasonograficzne postępowania z noworodkiem i niemowlęciem z prenatalnym podejrzeniem wady wrodzonej układu moczowego. Jednocześnie zalecamy zapoznanie się z pełną treścią zaleceń.
zawartość artykułu
- Czy prawidłowy obrazu ultrasonograficzny układu moczowego u noworodka wyklucza wadę wrodzoną?
- Jakie są cechy prawidłowego obrazu ultrasonograficznego układu moczowego?
- Kiedy należy wykonać badanie ultrasonograficzne (usg) u noworodka z prenatalnym podejrzeniem wady układu moczowego?
- Jaki wymiar miedniczki nerkowej wymaga dalszej weryfikacji?
- Czy są sytuacje, w których UKM (układ kielichowo-miedniczkowy) może być miernie poszerzony, pomimo braku przeszkody w odpływie moczu?
- Kiedy zalecić kontrolne badanie usg w przypadku noworodka, z prenatalnym podejrzeniem wady wrodzonej układu moczowego, u którego w badaniu ultrasonograficznym wykonanym w 3-7 dobie życia stwierdzono prawidłowy obraz ultrasonograficzny układu moczowego?
- Kiedy zalecić kontrolę ultrasonograficzną w przypadku noworodka, u którego w badaniu ultrasonograficznym wykonanym w 3-7 dobie życia stwierdzono poszerzenie miedniczki nerkowej >5mm?
- Jakie postępowanie zalecić, w zależności od wymiaru AP miedniczki nerkowej w badaniu usg w 4-6 tygodniu życia, u dziecka, u którego w 3-7 dobie życia wymiar AP miedniczki wynosił >5mm?
- Kiedy konieczna jest konsultacja urologa lub nefrologa dziecięcego w zależności od wymiaru miedniczki nerkowej w badaniu usg?
- Źródło
Czy prawidłowy obrazu ultrasonograficzny układu moczowego u noworodka wyklucza wadę wrodzoną?
Prawidłowy obraz ultrasonograficzny układu moczowego wyklucza obecność wady wrodzonej, za wyjątkiem odpływu pęcherzowo-moczowodowego oraz wielotorbielowatości nerek o dziedziczeniu autosomalnie dominującym.
Jakie są cechy prawidłowego obrazu ultrasonograficznego układu moczowego?
nerki:
- prawidłowa wielkość w stosunku do wieku i długości ciała*
- zachowana echostruktura korowo-rdzeniowa
- prawidłowa echogeniczność kory nerki
moczowody:
- widoczne/niewidoczne
pęcherz moczowy:
- gładkie zarysy ścian
- przy wypełnionym pęcherzu grubość ściany nie powinna przekraczać 2-3mm.
*wymiary nerek u noworodków urodzonych o czasie i przedwcześnie przedstawione są w treści zaleceń na stronie 11
Kiedy należy wykonać badanie ultrasonograficzne (usg) u noworodka z prenatalnym podejrzeniem wady układu moczowego?
U noworodków z prenatalnym podejrzeniem wady układu moczowego badanie ultrasonograficzne powinno być wykonane w pierwszych siedmiu dobach życia. Zalecenia PTND wyszczególniają, zależnie od stanu dziecka i rodzaju podejrzewanej wady, diagnostykę pilną (1-2 doba życia) i planową (3-7 doba życia). PTND zaleca wykonanie usg w pierwszej dobie życia (diagnostyka pilna) noworodkom z:
- podejrzeniem zastawki cewki tylnej,
- podejrzeniem znacznego poszerzenia układów kielichowo-miedniczkowych,
- brakiem miąższu nerek,
- dużymi hiperechogenicznymi nerkami oraz
- towarzyszącym ciężkim stanem ogólnym
W tych przypadkach konieczna jest pilna konsultacja nefrologa dziecięcego i urologa dziecięcego oraz przekazanie chorego pod opiekę ośrodka referencyjnego III stopnia.
W przypadku noworodków niespełniających wyżej wymienionych kryteriów zaleca się wykonanie badani ultrasonograficznego w 3-7 dobie po urodzeniu. Takie postępowanie zalecane jest ze względu na fizjologiczne gorsze nawodnienie dziecka w 1-2 dobie życia.
Jaki wymiar miedniczki nerkowej wymaga dalszej weryfikacji?
Wymiar miedniczki AP (przednio-tylny) >5mm w 3-7 dobie życia i >10mm w 4-6 tygodniu życia uznane są za istotne poszerzenie UKM wymagające dalszej diagnostyki.
Czy są sytuacje, w których UKM (układ kielichowo-miedniczkowy) może być miernie poszerzony, pomimo braku przeszkody w odpływie moczu?
W zaleceniach PTND wymienione są następujące sytuacje, w których może być widoczne poszerzenie UKM w badaniu ultrasonograficznym bez przeszkody w odpływie moczu:
1. warianty anatomiczne:
- olbrzymie kielichy (megacalyces)
- wiotka miedniczka zewnątrznerkowa
- moczowód olbrzymi (megaureter)
- olbrzymi pęcherz (megacystis, megacystis-megaureter syndrome)
2. odpływy pęcherzowo-moczowodowe
3. ZUM z poszerzeniem moczowodu i UKM (układ kielichowo-miedniczkowy)
4. wielomocz
- moczówka prosta i nerkopochodna
- hipokaliemia
Kiedy zalecić kontrolne badanie usg w przypadku noworodka, z prenatalnym podejrzeniem wady wrodzonej układu moczowego, u którego w badaniu ultrasonograficznym wykonanym w 3-7 dobie życia stwierdzono prawidłowy obraz ultrasonograficzny układu moczowego?
Zaleca się kontrolne badanie usg w 4-6 tygodniu życia. W przypadku stwierdzenia prawidłowego obrazu ultrasonograficznego układu moczowego możliwe jest zakończenie diagnostyki. Opcjonalnie zaleca się kontrolne badanie usg za 3 miesiące.
Kiedy zalecić kontrolę ultrasonograficzną w przypadku noworodka, u którego w badaniu ultrasonograficznym wykonanym w 3-7 dobie życia stwierdzono poszerzenie miedniczki nerkowej >5mm?
Jeżeli wymiar AP miedniczki wynosi ≥20mm oraz widoczna jest cienka kora nerki wskazana jest konsultacja nefrologa lub urologa. Jeżeli wymiar AP miedniczki wynosi powyżej 5mm a nie przekracza 20mm, zaleca się kontrolne usg w 4-6 tygodniu życia.
Jakie postępowanie zalecić, w zależności od wymiaru AP miedniczki nerkowej w badaniu usg w 4-6 tygodniu życia, u dziecka, u którego w 3-7 dobie życia wymiar AP miedniczki wynosił >5mm?
Jeżeli w badaniu ultrasonograficznym wykonanym w 4-6 tygodniu życia dziecka wymiar AP miedniczki wynosi ≥10mm, wskazana jest konsultacja nefrologa lub urologa. Jeżeli wymiar miedniczki wynosi <10mm zaleca się dalsze monitorowanie ultrasonograficzne.
Kiedy konieczna jest konsultacja urologa lub nefrologa dziecięcego w zależności od wymiaru miedniczki nerkowej w badaniu usg?
W przypadku pacjentów z podejrzeniem wady wrodzonej układu moczowego diagnozowanych w trybie planowym, konsultacja nefrologa/urologa dziecięcego konieczna jest, gdy w 3-7 dobie życia wymiar miedniczki nerkowej wynosi ≥20mm, widoczna jest cienka kora nerki oraz gdy w 4-6 tygodniu życia wymiar AP miedniczki wynosi ≥10mm.

Opracowano na podstawie zaleceń Polskiego Towarzystwa Nefrologii Dziecięcej
Źródło
Zalecenia dotyczące postępowania z noworodkiem i niemowlęciem z prenatalnym podejrzeniem wady wrodzonej układu moczowego (pod redakcją Marcina Tkaczyka). Polskie Towarzystwo Nefrologii Dziecięcej. 2009 rok. [full text]