Odpowiedzialność lekarza wykonującego badanie usg „point of care”

odpowiedzialność lekarza

Umiejętność wykonywania badań usg point of care ma przyczynić się do szybszego postawienia trafnej diagnozy i zmniejszyć ryzyko błędnych decyzji terapeutycznych.

Lekarz wykonujący badanie usg point of care ponosi odpowiedzialność za wykonanie i interpretację tego badania, podobnie jak ponosi odpowiedzialność za wykonanie badania podmiotowego i przedmiotowego oraz interpretację ekg i badań laboratoryjnych. Lekarz musi być świadomy tej odpowiedzialności. Badanie usg, jak każda inna czynność lekarska, jest wynikiem świadomej decyzji o podjęciu odpowiednich do sytuacji działań diagnostyczno-terapeutycznych dotyczących danego pacjenta.

błędy, których można uniknąć

Badania usg point of care są wykonywane w dwóch podstawowych celach:

  1. potwierdzenie choroby
  2. wykluczenie choroby

pierwszym przypadku jest możliwe popełnienie błędu fałszywie ujemnego: „jest choroba, ale jej nie zdiagnozowano”.

drugim przypadku jest możliwe popełnienie błędu fałszywie dodatniego: „nie ma choroby, ale ją zdiagnozowano”.

Obie grupy błędów mają swoje przyczyny w:

  • niewłaściwej technice badania, np.: niewystarczające szkolenie, nieprzestrzeganie standardów badania usg,
  • niewłaściwej interpretacji badania, np.: niewystarczająca umiejętność różnicowania obrazów prawidłowych i patologicznych, błędne wnioskowanie.

Jak unikać błędów?

Przyporządkuj wykonane przez siebie badanie usg point of care do jednej z dwóch grup:

  • „TAK jestem pewien” – i działaj.
  • „NIE, nie jestem pewien” – jeśli to możliwe poproś o pomoc kogoś bardziej doświadczonego w ultrasonografii. Możesz to zrobić na dwa sposoby (w zależności od stanu pacjenta i organizacji placówki, w której pracujesz): wystaw skierowanie na badanie usg lub poproś doświadzczoną osobę o analizę nagranego przez ciebie badania.

Analizuj losy swoich pacjentów. Znajdź przyczynę własnych niepowodzeń diagnostycznych, np.: złe warunki badania, małe doświadczenie, nieodpowiednia głowica. Wyciągaj wnioski na przyszłość.

Nie podejmuj decyzji na podstawie badania usg, którego nie jesteś pewien. Nie zrażaj się niepowodzeniami, ale traktuj je jako motywację do dalszej nauki.

informacja przekazywana pacjentowi

Badanie usg point of care należy traktować jako rozszerzenie badania podmiotowego i przedmiotowego, a nie jako odrębną procedurę i odrębne świadczenie diagnostyczne. Pacjentowi należy jednoznacznie, w sposób dla niego zrozumiały wyjaśnić, że badanie to jest przeprowadzane, aby wspomóc diagnostykę przyczyn konkretnych dolegliwości, z którymi się zgłosił. Należy wyjaśnić, że wykonane badanie nie zastępuje pełnej oceny narządów, np. szyi czy jamy brzusznej, którą wykonuje się w gabinetach i pracowniach ultrasonograficznych.

bądź przygotowany na to, co może wyniknąć z badania

Jeżeli celem badania usg jest pełna ocena narządów jamy brzusznej, to takie badanie powinno być wykonane w standaryzowanych warunkach gabinetu usg i powinno zakończyć się wydaniem wyniku badania, zgodnego ze standardami PTU.

Jeżeli interesuje nas odpowiedź na konkretne pytanie np. czy przyczyną dolegliwości bólowych brzucha u pacjenta jest kamicze zapalenie pęcherzyka żółciowego, to można posiłkować się w swoim postępowaniu badaniem point of care, które jest w takim przypadku rozszerzeniem badania podmiotowego i przedmiotowego. Należy liczyć się z możliwością, że podczas badania point of care, stwierdzone zostaną inne nieprawidłowości, np. guz prawej nerki u pacjenta z kamicą pęcherzyka żółciowego. W takiej sytuacji na lekarzu spoczywa obowiązek poinformowania pacjenta o konieczności dalszej diagnostyki.

Dr n. med. Mateusz Kosiak, specjalista medycyny rodzinnej
Z ultrasonografią związany od około 15 lat. Wykonywanie badań usg traktuje jako odkrywanie tajemnicy, którą skrywa w sobie pacjent. Współautor około połowy wszystkich treści portalu eduson.pl. Wykładowca, współautor szkoleń z zakresu ultrasonografii w Polsce i Europie.