Zespół Sjogrena – obraz ultrasonograficzny ślinianek

obrazy usg ślinianek

omówienie

Zespół Sjogrena (łac. syndroma Sjogreni, SS, choroba Mikulicza-Radeckiego) jest przewlekłą, postępującą chorobą autoimmunologiczną z grupy kolagenoz. W zespole Sjogrena dochodzi do powstawania nacieków z limfocytów w śliniankach i gruczołach łzowych, co prowadzi do upośledzenia ich czynności. Wyróżnia się dwa typy zespołu Sjogrena:

• pierwotny (zajmujący przede wszystkim gruczoły ślinowe),
• wtórny (współistniejący z innymi chorobami autoimmunologicznymi).

Choć w obowiązujących od 2016 roku kryteriach klasyfikacyjnych pierwotnego zespołu Sjogrena według ACR/EULAR nie uwzględnia się zmian obserwowanych w śliniankach w badaniu ultrasonograficznym, to badanie usg jest powszechnie uznane za jedno z najczulszych badań obrazowych umożliwiających rozpoznanie tej jednostki chorobowej.

Pierwsze publikacje prezentujące obraz ultrasonograficzny ślinianek w zespole Sjogrena pochodzą z lat osiemdziesiątych, a już w latach dziewięćdziesiątych postulowano konieczność uwzględnienia obrazu usg ślinianek w diagnostyce SS.

Wyniki współczesnych badań klinicznych podkreślają, że ultrasonografię cechuje co najmniej taka sama lub wyższa czułość i swoistość w rozpoznaniu pierwotnego zespołu Sjogrena w porównaniu z droższymi i bardziej inwazyjnymi metodami diagnostycznymi jak sialografia czy scyntygrafia.

ultrasonograficzne cechy zespołu Sjogrena

Najważniejszą cechą ultrasonograficzną zespołu Sjogrena, podkreślaną we wszystkich publikacjach, jest niejednorodna, obniżona echogeniczność ślinianek. Obraz ten jest podobny do plastra miodu: wokół drobnych, hipoechogenicznych obszarów widoczne są hiperechogeniczne pasma. 

Zmiany w śliniankach w zespole Sjogrena muszą występować obustronnie.

Ślinianka przyuszna pacjenta z pierwotnym zespołem Sjogrena. Widoczne obszary niskiej echogeniczności przedzielone hiperechogenicznymi pasmami. Całość przypomina obraz plastra miodu. Badanie wykonano głowicą liniową Philips Lumify.

Echogeniczność prawidłowych ślinianek jest zbliżona do echogeniczności zdrowej tarczycy.

Porównanie echogeniczności prawidłowej ślinianki przyusznej i tarczycy. Oba narządy mają podobną, jednorodną echogeniczność. Badanie wykonano głowicą liniową Philips Lumify.

 

Poza niejednorodną echogenicznością ślinianek opisywane są inne cechy obserwowane u pacjentów z zespołem Sjogrena:

• hiperechogeniczne pasma i punktowe odbicia o wysokiej echogeniczności, które mogą być źródłem cienia akustycznego (pasma zwłóknień, zwapnienia)
• zmienione węzły chłonne wewnątrz- i zewnątrzśliniankowe (węzły chłonne mogą być powiększone, o obniżonej echogeniczności, z zatartym obrazem wnęki)
• bezechowe, płynowe obszary odpowiadające odcinkowo poszerzonym przewodom ślinowym
• zatarte granice ślinianek uniemożliwiające ocenę tylnego brzegu ślinianek
• wzmożone unaczynienie miąższu ślinianek w opcjach dopplerowskich
• zmiana objętości ślinianek (wzrost lub zmniejszenie objętości ślinianek).

W śliniance zmienionej w przebiegu zespołu Sjogrena widoczne są drobne, hiperechogeniczne odbicia (żółte strzałki). Badanie wykonano głowicą liniową Philips Lumify.

Ślinianka przyuszna pacjenta z pierwotnym zespołem Sjogrena. Tylny zarys ślinianki o nierównym brzegu. Badanie wykonano głowicą liniową Philips Lumify.

Ślinianka przyuszna pacjenta z pierwotnym zespołem Sjogrena. Wzmożone unaczynienie miąższu w opcji dopplerowskiej. Badanie wykonano głowicą liniową Philips Lumify.

W różnych publikacjach czułość badania usg w ocenie zajęcia ślinianek w zespole Sjogrena mieści się w zakresie 43-91%, a swoistość w zakresie 84-100%. Duże rozbieżności w czułości badania usg wynikają przede wszystkim z różnych cech ocenianych w badaniu usg.

W pierwszych latach choroby obraz ślinianek w badaniu usg może pozostawać prawidłowy. Zmiany miąższowe ślinianek postępują wraz z czasem trwania choroby, co potwierdzają badania sialograficzne. 

W pierwotnym zespole Sjogrena zmiany obserwowane w badaniu usg są znacznie bardziej nasilone w porównaniu z wtórnym zespołem Sjogrena.

Obraz ślinianki pacjenta z wtórnym zespołem Sjogrena. Widoczne mniejsze nasilenie zmian echogeniczności miąższu w porównaniu z pierwotnym zespołem Sjogrena. Badanie wykonano głowicą liniową Philips Lumify.

Zmiany miąższowe o niewielkim nasileniu obserwowane w śliniankach należy różnicować z innymi jednostkami chorobowymi, których obraz ultrasonograficzny jest zbliżony do słabo wyrażonego pierwotnego zespołu Sjogrena:

• wtórny zespół Sjogrena
• bakteryjne zapalenie ślinianek
• wirusowe zapalenie ślinianek
• zajęcie ślinianek przez procesy rozrostowe (np. chłoniaki)
• HIV
• sarkoidoza
• wariant ultrasonograficzny zdrowych ślinianek.

Pacjenci z zespołem Sjogrena są ponad 40 razy bardziej narażeni na rozwój chorób limfoproliferacyjnych (m.in. chłoniaki z limfocytów B) w porównaniu z populacją ogólną, co przemawia za koniecznością kontrolnych badań usg.

PHILIPS LUMIFY w portalu eduson.pl

Zobacz pozostałe obrazy ultrasonograficzne zarejestrowane głowicami PHILIPS LUMIFY:

Zobacz jak wykorzystać głowicę konweksową PHILIPS LUMIFY?

• Ostre zapalenie pęcherzyka żółciowego
• Wodobrzusze
• Obrzęk płuc w przezklatkowym badaniu usg płuc na wizycie domowej
• Przetoka wrotno-systemowa
• Czy to możliwe, aby korzystając z ultrasonografu mieszczącego się kieszeni, uwidocznić w moczowodzie złóg z artefaktem migotania?
• Krwawienie do nadnerczy u noworodków
• Kamica pęcherzyka żółciowego u dzieci
• Rak trzustki i głowica Lumify
• Obrazy ultrasonograficzne wątroby w głowicy Lumify
• Obrazy ultrasonograficzne pęcherzyka żółciowego w głowicy LUMIFY
• Pacjent z dusznością i głowica PHILIPS LUMIFY
• Czy w przezbrzusznym badaniu usg można uwidocznić zmianę w ścianie żołądka?
• Ultrasonograficzny „trik” – zobacz, jak z jednego przyłożenia głowicy do wątroby uzyskać maksimum informacji
• Ogniskowy rozrost guzkowy (ang. FNH, focal nodular hyperplasia) u dzieci
• Czy ultrasonograf zastąpi stetoskop?
• Czy zawsze wiesz, gdzie szukać pęcherzyka żółciowego? Nie daj się zaskoczyć!
• Liniowa czy konweksowa – którą głowicę wybrać do obrazowania płuc?

Jak wykorzystać głowicę liniową PHILIPS LUMIFY?

• Ciało obce (drzazga)
• Węzły chłonne krezkowe
• Odma opłucnowa
• Wrzodziejące zapalenie jelit
• Przerzuty raka migdałka podniebiennego do węzłów chłonnych szyjnych
• Kaszel, gorączka i ultrasonografia. Czy zapalenie płuc widać w usg?
• Rola USG we wstępnej diagnostyce złamań kości długich
• Zapalenie uchyłków jelita grubego
• Torbiel podwyściółkowa czy torbiel w splocie naczyniówkowym? A może to jedno i to samo?
• Choroba Castlemana ślinianki przyusznej
• Jak znaleźć wyrostek robaczkowy?
• Biopsja tarczycy u dziecka
• Choroba Gravesa i Basedowa – obraz ultrasonograficzny
• USG nerwu wzrokowego w podejrzeniu podwyższonego ciśnienia śródczaszkowego
• Guz w ścianie jamy brzusznej lub klatki piersiowej. Spektrum obrazów ultrasonograficznych.
• Ginekomastia u nastolatka
• Czy ten guz na szyi to torbiel środkowa? Sprawdź sam!
• Sekwestracja płuca
• Zakrzepica żył głębokich kończyn dolnych – point of care
• Choroba Hashimoto u dziecka
• BACC zmiany ogniskowej tarczycy – aktualne rekomendacje
• Jakie cechy prawidłowych węzłów chłonnych szyjnych są najważniejsze?
• USG płuc – jak poprawnie ustawić aparat usg?
• Dziewczynka z wyczuwalnym guzkiem okolicy podbrzusza i nawracającymi bólami brzucha
• Mikrolitiaza jąder
• Ropień sutka
• Ultrasonografia przepony
• Powiększenie moszny u 2-letniego pacjenta
• Jak w badaniu usg udokumentować reakcję źrenicy na światło?
• „Żabka” w badaniu usg
• Kanał pachwinowy w obrazach usg
• Pomiar grubości kompleksu błony środkowej i wewnętrznej tętnicy szyjnej (intima-media complex thickness)

Zacznij przygodę z PHILPS LUMIFY – to proste

Zajrzyj na stronę PHILIPS LUMIFY i sprawdź aktualne promocje.

piśmiennictwo

1. Zengel P, Schrötzlmair F, Reichel C, Paprottka P, Clevert DA. Sonography: the leading diagnostic tool for diseases of the salivary glands. Semin Ultrasound CT MR. 2013 Jun;34(3):196-203. [Medline]
2. Jonsson MV, Baldini C. Major Salivary Gland Ultrasonography in the Diagnosis of Sjögren’s Syndrome: A Place in the Diagnostic Criteria? Rheum Dis Clin North Am. 2016 Aug;42(3):501-17. [Medline]
3. Baldini C, Luciano N, Mosca M, Bombardieri S. Salivary Gland Ultrasonography in Sjögren’s Syndrome: Clinical Usefulness and Future Perspectives. Isr Med Assoc J. 2016 Mar-Apr;18(3-4):193-6 [Medline]
4. Saied F, Włodkowska-Korytkowska M, Maślińska M, Kwiatkowska B, Kunisz W, Smorawińska P, Sudoł-Szopińska I. The usefulness of ultrasound in the diagnostics of Sjögren’s syndrome. J Ultrason. 2013 Jun;13(53):202-11. [Medline] [full text]
5. Jousse-Joulin S, Milic V, Jonsson MV, Plagou A, Theander E, Luciano N, Rachele P, Baldini C, Bootsma H, Vissink A, Hocevar A, De Vita S, Tzioufas AG, Alavi Z, Bowman SJ, Devauchelle-Pensec V; US-pSS Study Group. Is salivary gland ultrasonography a useful tool in Sjögren’s syndrome? A systematic review. Rheumatology (Oxford). 2016 May;55(5):789-800. [Medline]
6. Obinata K, Sato T, Ohmori K, Shindo M, Nakamura M. A comparison of diagnostic tools for Sjögren syndrome, with emphasis on sialography, histopathology, and ultrasonography. Oral Surg Oral Med Oral Pathol Oral Radiol Endod. 2010 Jan;109(1):129-34. [Medline]
7. Shimizu M, Okamura K, Yoshiura K, Ohyama Y, Nakamura S, Kinukawa N. Sonographic diagnostic criteria for screening Sjögren’s syndrome. Oral Surg Oral Med Oral Pathol Oral Radiol Endod. 2006 Jul;102(1):85-93. [Medline]