zawartość artykułu
Anatomia
Na układ żylny kończyny dolnej składają się żyły powierzchowne i głębokie. Żyły powierzchowne położone są nad powięzią. Towarzyszą im zwykle naczynia limfatyczne oraz gałęzie nerwowe, a prawie nigdy tętnice. Żyły głębokie położone są pod powięzią i biegną razem z naczyniami tętniczymi. Schemat anatomii żył głębokich prawej kończyny dolnej przedstawiono poniżej.
Schemat anatomii układu żył głębokich kończyny dolnej prawej.
W piśmiennictwie można napotkać następujące nazwy żył:
- Żyła udowa wspólna (ang. common femoral vein), powstająca się z połączenia żyły udowej i żyły głębokiej uda, a następnie przechodząca w żyłę biodrową zewnętrzną na wysokości więzadła pachwinowego nazywana może być żyłą udową.
- Wciąż w niektórych publikacjach pojawia się sformułowanie „żyła udowa powierzchowna” (ang. superficial femoral vein) jako żyła udowa. Obecnie nie zaleca się używania nazwy „żyła udowa powierzchowna”, gdyż jest to mylące, wszak chodzi o żyłę układu głębokiego [1].
Technika badania
Podejrzenie zakrzepicy żył głębokich (ZŻG)
Pełna kompresja ścian żyły, pod wpływem ucisku głowicą, świadczy o drożności żyły. Brak kompresji lub niepełna kompresja, świadczy o skrzeplinie w świetle naczynia. Świeża skrzeplina jest bezechowa, dlatego trudno ją wykryć w obrazowaniu 2B, bez zastosowania testu uciskowego. Widoczny sygnał przepływu w opcji dopplerowskiej nie wyklucza zakrzepicy, gdyż skrzeplina może być położona przy ścianie naczynia i nie powodować całkowitej niedrożności naczynia. Brak widocznego przepływu w opcji dopplerowskiej nie jest równoznaczny z potwierdzeniem zakrzepicy. Może on wynikać z niewłaściwego ustawienia opcji dopplerowskich oraz bardzo wolnego przepływu w naczyniu. W diagnostyce ZŻG opcje kolorowego dopplera mogą być pomocne w lokalizacji naczynia [2].
Film 1. Głowica liniowa PHILIPS LUMIFY przyłożona w okolicy przyśrodkowej prawej goleni. Widoczna jest pełna kompresja prawych żył piszczelowych tylnych pod wpływem ucisku głowicą. Żyły piszczelowe tylne, tak jak żyły piszczelowe przednie i strzałkowe, są żyłami podwójnymi, pomiędzy którymi przebiega jednoimienna tętnica.
Film 2. Głowica liniowa PHILIPS LUMIFY przyłożona w okolicy przyśrodkowej prawej goleni. Preset vascular. Slow flow 9cm/s. Kolor niebieski – tętnica piszsczelowa tylna. Kolor czerwony – żyły piszczelowe tylne „wypełniające się kolorem” pod wpływem ucisku podudzia drugą ręką osoby badającej, poniżej miejsca przyłożenia głowicy.
Głowica
- Głowica liniowa – badanie układu żylnego kończyny dolnej poniżej więzadła pachwinowego.
- Głowica konweksowa – badanie żył biodrowych zewnętrznych i wewnętrznych.
Głowica powinna być ustawiona poprzecznie do osi długiej naczynia, aby uniknąć przeoczenia zakrzepicy przy ścianie naczynia oraz zakrzepicy w zdwojonej żyle.
Point-of-care
Badanie point-of-care układu żył głębokich kończyny dolnej najczęściej znajduje zastosowanie w diagnostyce przyczyn obrzęku i dolegliwości bólowych goleni.
Krok 1. Głowicę należy przyłożyć w miejscu lokalizowanych dolegliwości.
Film 3. Głowica liniowa PHILIPS LUMIFY przyłożona w okolicy przyśrodkowej prawej goleni. Widoczny jest brak pełnej kompresji żył piszczelowych tylnych. Badanie zarejestrowane u 62-letniego pacjenta podczas ambulatoryjnej chemioterapii, który zgłosił się do lekarza z powodu obrzęku podudzia. Badanie point-of-care.
Film 4. Głowica liniowa PHILIPS LUMIFY przyłożona w okolicy przyśrodkowej prawej goleni. Widoczny jest brak pełnej kompresji żył piszczelowych tylnych. Badanie zarejestrowane u 62-letniego pacjenta podczas ambulatoryjnej chemioterapii, który zgłosił się do lekarza z powodu obrzęku podudzia. Badanie point-of-care.
Krok 2. W przypadku uwidocznienia zakrzepicy żył głębokich podudzia należy zawsze ocenić żyłę podkolanową oraz żyłę udową wspólną. W tym celu należy wykonać dwupunktowy test uciskowy (DTU).
Krok 3. W przypadku stwiedzenia ZŻG, należy rozszerzyć zakres badania i wykonać przezklatkowe usg płuc poszukując ultrasonograficznych cechy zatorowści płucnej: zmiany hipoechogeniczne, jednorodne, dobrze ograniczone, okrągłego lub trójkątnego kształtu, położone podopłucnowo bez unaczynienia w opcjach dopplerowskich [3.4].
Dwupunktowy test uciskowy
Dwupunktowy test uciskowy (DTU) znajduje zastosowanie w diagnostyce proksymalnej ZŻG. Polega on na ucisku żył głębokich w dwóch miejscach:
- Okolica pachwiny. Ucisk żyły udowej wspólnej wraz z odcinkiem żyły odpiszczelowej. Pacjent znajduje się w pozycji leżącej na plecach.
- Okolica podkolanowa. Ucisk żyły podkolanowej. Pacjent znajduje się w pozycji leżącej na brzuchu lub siedzącej z opuszczoną kończyną dolną.
Film 5. Głowica liniowa PHILIPS LUMIFY przyłożona w okolicy prawej pachwiny. Widoczna jest kompresja żyły udowej wspólnej, położonej przyśrodkowo od prawej tętnicy udowej. Preset: vascular.
Następnie należy przesunąć głowicę dystalnie o około 1cm oraz ponownie wykonać ucisk głowicą.
Film 6. Głowica liniowa PHILIPS LUMIFY. Test uciskowy w miesjcu połączenia żyły odpiszczelowej i żyły udowej. Zakrzepicę bliższego odcinka żyły odpiszczelowej należy traktować jak ZŻG, choć anatomicznie jest to żyła powierzchowna.
Film 7. Głowica PHILIPS LUMIFY przyłożona w prawym dole podkolanowym. Preset:vascular. Widoczna jest kompresja żyły podkolanowej. Należy powtórzyć ucisk przesuwając głowicę o około 1cm wzdłuż żyły podkolanowej.
Zalety dwupunktowego testu uciskowego:
- czułość 94% i specyficzność 95% w diagnostyce pierwszego epizodu proksymalnej ZŻG
- czas nauki < 2 godzin
- krótki czas trwania badania
- dowolny aparat i głowica
Ograniczenia
- Wysoka czułość i swoistość dwupunktowego testu uciskowego odnosi się do pacjentów objawowych z pierwszym incydentem proksymalnej ZŻG, badanych najączęsciej na szpitalnych oddziałach ratunkowych. W przypadku pacjentów hospitalizowanych, będących w ciężkim stanie ogólnym czułość testu wynosi 67%, a specyficzność 97% [5]. Wynika to z faktu częstszego występowania zakrzepicy żyły udowej [5].
- Test dotyczy proksymalnej ZŻG. W przypadku wyniku ujemnego konieczne jest powtórzenie test w ciągu tygodnia w celu wykluczenia przemieszczania się skrzepliny z dystalnych odcinków żył głębokich kończyny dolnej. Z praktycznego punktu widzenie problemem jest zapewnienie pacjentom dostępu do kontrolnego testu, szczególnie w lecznictwie otwartym. Dlatego podjęto próby połączenia DTU z oceną kliniczną ryzyka ZŻG wg skali Wellsa i oznaczeniem D-dimerów [6,7].
Propozyjca schematu diagnostycznego wykorzystującego skalę Wellsa, DTU, oznaczenie D-dimerów. Schemat nie stanowi wytycznych.
Podsumowanie
- W przypadku objawów ZŻG poniżej stawu kolanowego proponujemy wykonanie badania point-of-care. ZŻG poniżej stawu kolanowego najczęściej lokalizuje się z żyłach piszczelowych tylnych (głowica przyłożona od strony przyśrodkowej goleni). Następnie należy wykonać dwupunktowy test uciskowy, celem oceny występowania zakrzepicy proksymalnej.
- Podczas wykonywania dwupunktowego testu uciskowego w okolicy pachwiny, oprócz żyły udowej wspólnej należy także ocenić bliższy odcinek żyły odpiszczelowej.
- W przypadku stwierdzenia ZŻG powyżej stawu kolanowego należy rozszerzyć badanie o przezklatkowe badania usg płuc poszukując obrazu usg zatorowości płucnej.
PHILIPS LUMIFY w portalu eduson.pl
Zobacz pozostałe obrazy ultrasonograficzne zarejestrowane głowicami PHILIPS LUMIFY.
Zobacz jak wykorzystać głowicę konweksową PHILIPS LUMIFY?
- Ostre zapalenie pęcherzyka żółciowego
- Wodobrzusze
- Obrzęk płuc w przezklatkowym badaniu usg płuc na wizycie domowej
- Przetoka wrotno-systemowa
- Czy to możliwe, aby korzystając z ultrasonografu mieszczącego się kieszeni, uwidocznić w moczowodzie złóg z artefaktem migotania?
- Krwawienie do nadnerczy u noworodków
- Kamica pęcherzyka żółciowego u dzieci
- Rak trzustki i głowica Lumify
- Obrazy ultrasonograficzne wątroby w głowicy Lumify
- Obrazy ultrasonograficzne pęcherzyka żółciowego w głowicy LUMIFY
- Pacjent z dusznością i głowica PHILIPS LUMIFY
- Czy w przezbrzusznym badaniu usg można uwidocznić zmianę w ścianie żołądka?
- Ultrasonograficzny „trik” – zobacz, jak z jednego przyłożenia głowicy do wątroby uzyskać maksimum informacji
- Ogniskowy rozrost guzkowy (ang. FNH, focal nodular hyperplasia) u dzieci
- Czy ultrasonograf zastąpi stetoskop?
- Czy zawsze wiesz, gdzie szukać pęcherzyka żółciowego? Nie daj się zaskoczyć!
- Liniowa czy konweksowa – którą głowicę wybrać do obrazowania płuc?
Jak wykorzystać głowicę liniową PHILIPS LUMIFY?
- Ciało obce (drzazga)
- Węzły chłonne krezkowe
- Odma opłucnowa
- Wrzodziejące zapalenie jelit
- Przerzuty raka migdałka podniebiennego do węzłów chłonnych szyjnych
- Zespół Sjogrena – obraz ultrasonograficzny ślinianek
- Kaszel, gorączka i ultrasonografia. Czy zapalenie płuc widać w usg?
- Rola USG we wstępnej diagnostyce złamań kości długich
- Zapalenie uchyłków jelita grubego
- Torbiel podwyściółkowa czy torbiel w splocie naczyniówkowym? A może to jedno i to samo?
- Choroba Castlemana ślinianki przyusznej
- Jak znaleźć wyrostek robaczkowy?
- Biopsja tarczycy u dziecka
- Choroba Gravesa i Basedowa – obraz ultrasonograficzny
- USG nerwu wzrokowego w podejrzeniu podwyższonego ciśnienia śródczaszkowego
- Guz w ścianie jamy brzusznej lub klatki piersiowej. Spektrum obrazów ultrasonograficznych.
- Ginekomastia u nastolatka
- Czy ten guz na szyi to torbiel środkowa? Sprawdź sam!
- Sekwestracja płuca
- Choroba Hashimoto u dziecka
- BACC zmiany ogniskowej tarczycy – aktualne rekomendacje
- Jakie cechy prawidłowych węzłów chłonnych szyjnych są najważniejsze?
- USG płuc – jak poprawnie ustawić aparat usg?
- Dziewczynka z wyczuwalnym guzkiem okolicy podbrzusza i nawracającymi bólami brzucha
- Mikrolitiaza jąder
- Ropień sutka
- Ultrasonografia przepony
- Powiększenie moszny u 2-letniego pacjenta
- Jak w badaniu usg udokumentować reakcję źrenicy na światło?
- „Żabka” w badaniu usg
- Kanał pachwinowy w obrazach usg
- Pomiar grubości kompleksu błony środkowej i wewnętrznej tętnicy szyjnej (intima-media complex thickness)
Zacznij przygodę z PHILIPS LUMIFY – to proste!
Zajrzyj na stronę PHILIPS LUMIFY i sprawdź aktualne promocje.
Na stronie PHILIPS LUMIFY znajdziesz także opisy przypadków i wykłady na temat ultrasonografii płuc.
- Hawro P, Gabriel M, Madycki G, Kuczmik W, Urbanek T. Zalecenia dotyczące wykonywania ultrasonograficznego badania dopplerowskiego żył kończyn dolnych Polskiego Towarzystwa Chirurgii Naczyniowej i Polskiego Towarzystwa Flebologicznego. Chirurgia Polska 2013; 15, 1 [Medline].
- Thrush A, Hartschorne T. Peripheral Vascular Ultrasound. How, why and when. Elsevier. Second Edition 2005. Anatomy of the lower limb venous system and assessment of venous insufficiency 163-190.
- Mathis G, Blank W, Reißig A i wsp. Thoracic Ultrasound for Diagnosing Pulmonary Embolism: A Prospective Multicenter Study of 352 Patients. Chest. Volume 128, Issue 3, September 2005, Pages 1531-1538. [Medline].
- Herth FJF, Becker HD. Transthoracic Ultrasound. Respiration 2003;70:87–94 [Medline].
- Caronia J, Sarzynski A, Tofighi B, i wsp. Resident performed two-point compression ultrasound is inadequate for diagnosis of deep vein thrombosis in the critically III. J Thromb Thrombolysis. 2014 Apr;37(3):298-302. doi: 10.1007/s11239-013-0945-5. [Medline].
- Bernardi E, Camporese G, Büller HR, Erasmus Study Group. Serial 2-point ultrasonography plus D-dimer vs whole-leg color-coded Doppler ultrasonography for diagnosing suspected symptomatic deep vein thrombosis: a randomized controlled trial. JAMA. 2008 Oct 8;300(14):1653-9. doi: 10.1001/jama.300.14.1653. [Medline].
- Levi Kitchen, MD, Matthew Lawrence, MD, Matthew Speicher. Emergency Department Management of Suspected Calf-Vein Deep Venous Thrombosis: A Diagnostic Algorithm. West J Emerg Med. 2016 Jul; 17(4): 384–390.Published online 2016 Jun 28. doi: 10.5811/westjem.2016.5.29951 [Medline].
- Pujol S, Laurent J, Markarian T i wsp. Compression with a pocket-sized ultrasound device to diagnose proximal deep vein thrombosis. Am J Emerg Med. 2018 Jul;36(7):1262-1264. doi: 10.1016/j.ajem.2018.03.076. Epub 2018 Apr 3. [Medline].
- Zitek T, Baydoun J, Yepez S, Forred W, Slattery DE. Mistakes and Pitfalls Associated with Two-Point Compression Ultrasound for Deep Vein Thrombosis. West J Emerg Med. 2016 Mar;17(2):201-8. [Medline].
- Adhikari S, Zeger W, Thom C, Fields JM. Isolated Deep Venous Thrombosis: Implications for 2-Point Compression Ultrasonography of the Lower Extremity. Ann Emerg Med. 2015 Sep;66(3):262-6. Medline].
