USG płuc – jak poprawnie ustawić aparat usg? | Portal wymiany wiedzy o ultrasonografii - Eduson
Specjalizacje 
Narządy/organy 

USG płuc – jak poprawnie ustawić aparat usg?

Powszechnie uważa się, że badanie usg płuc jest jednym z łatwiejszych do nauki badań ultrasonograficznych. Choć jest to prawda, to należy się wystrzegać najczęstszych i najprostszych do popełnienia błędów w technice badania, które uniemożliwiają poprawną interpretację uzyskanych obrazów. 

Warto pamiętać, że ultrasonografia płuc opiera się zarówno na analizie artefaktów oraz na ocenie zmian ogniskowych zlokalizowanych podopłucnowo. 

Zachęcamy do zapoznania się z prawidłową anatomią ultrasonograficzną płuc oraz do przypomnienia sobie podstawowych informacji na temat artefaktów ultrasonograficznych. Wiedza ta znacząco ułatwia zrozumienie nieco innego, w porównaniu do klasycznej ultrasonografii narządów miąższowych, sposobu analizy obrazów ultrasonograficznych płuc.

Poniżej w kilku krokach przedstawiamy główne zasady, których przestrzeganie pozwala na uzyskanie prawidłowego obrazu ultrasonograficznego płuc, na który składają się:

  • objaw nietoperza
  • objaw ślizgania 
  • artefakty linii A

Aby uzyskać taki obraz niezbędne są:

  1. wybór odpowiedniej głowicy ultrasonograficznej
  2. wybór odpowiedniego presetu
  3. ustalenie właściwej głębokości obrazowania 
  4. poprawny kąt ustawienia głowicy względem opłucnej.

Wybór głowicy

Badanie płuc można wykonać dowolną głowicą. Najczęściej jest to głowica:

  • konweksowa
  • liniowa
  • sektorowa

Głowica konweksowa jest uniwersalną głowicą do badania płuc. Jest ona najczęściej wykorzystywaną głowicą u pacjentów dorosłych. Nadaje się również do obrazowania płuc u dzieci.

Prawidłowy obraz płuc uzyskany za pomocą głowicy konweksowej. Preset płucny. Philips Lumify.

Prawidłowy obraz płuc uzyskany za pomocą głowicy konweksowej. Preset płucny. Philips Lumify.

Głowica liniowa doskonale nadaje się do oceny ultrasonograficznej płuc u dzieci i szczupłych osób dorosłych. Dzięki wykorzystywanej w głowicy liniowej wyższej częstotliwości fali dźwiękowej uzyskuje się obraz w lepszej rozdzielczości, w porównaniu z głowicą konweksową.

Prawidłowy obraz płuc uzyskany za pomocą głowicy liniowej. Preset płucny. Philips Lumify.

Prawidłowy obraz płuc uzyskany za pomocą głowicy liniowej. Preset płucny. Philips Lumify.

Głowica sektorowa, wykorzystywana w badaniach echokardiograficznych, nadaje się oceny płuc głównie u pacjentów dorosłych. Należy przy tym pamiętać, że wąskie pole bliskie w głowicy sektorowej utrudnia dokładną ocenę linii opłucnej.

Prawidłowy obraz płuc uzyskany za pomocą głowicy sektorowej. Philips Lumify.

Prawidłowy obraz płuc uzyskany za pomocą głowicy sektorowej. Preset płucny. Philips Lumify.

ZAPAMIĘTAJ:

  1. Głowica konweksowa jest uniwersalną głowicą przydatną do obrazowania płuc zarówno u pacjentów dorosłych jak i u dzieci.
  2. Najwięcej szczegółów w zakresie linii opłucnej i zmian ogniskowych zlokalizowanych podopłucnowo można uwidocznić wykorzystując do obrazowania płuc głowicę liniową. Jest to głowica optymalna do obrazowania płuc u dzieci i szczupłych osób dorosłych.
  3. Pionowe artefakty (np. artefakty linii B i Z) najlepiej są widoczne podczas obrazowania płuc głowicą sektorową. 
  4. Linia opłucnej jest najtrudniejsza do oceny podczas obrazowania płuc za pomocą głowicy sektorowej (z powodu wąskiego pola bliskiego).
Dwie blaszki opłucnej: opłucna ścienna i opłucna płucna (strzałki) widoczne dzięki obrazowaniu płuc za pomocą głowicy liniowej. Philips Lumify.

Dwie blaszki opłucnej: opłucna ścienna i opłucna płucna (strzałki) widoczne dzięki obrazowaniu płuc za pomocą głowicy liniowej. Philips Lumify.

Krótki odcinek linii opłucnej (strzałka) możliwy do uwidocznienia przy użyciu głowicy sektorowej. Philips Lumify.

Krótki odcinek linii opłucnej (strzałka) możliwy do uwidocznienia przy użyciu głowicy sektorowej. Philips Lumify.

Wybór presetu

Większość aparatów usg nie dysponuje specjalnymi presetami przeznaczonymi do obrazowania płuc. W takiej sytuacji optymalnym presetem do obrazowania płuc jest perset przeznaczony do obrazowania jamy brzusznej z wyłączonymi dodatkowymi funkcjami poprawiającymi jakość obrazu (większość funkcji optymalizujących obraz, jak np. funkcje sonoCT, czy XRES, SRI, itp., ma za zadanie niwelowanie z obrazu usg artefaktów).

Zwielokrotnione ("rozgałęzione") i trudne do uwidocznienia artefakty linii B podczas obrazowania płuca używając presetu do obrazowania tkanek miękkich z włączoną funkcją obrazowania krzyżowego sonoCT. Philips Lumify.

Zwielokrotnione („rozgałęzione”) i trudne do uwidocznienia artefakty linii B (strzałki) podczas obrazowania płuca z użyciem presetu do obrazowania tkanek miękkich z włączoną funkcją obrazowania krzyżowego SonoCT. Philips Lumify.

Wyraźnie widoczny, dzięki użyciu presetu płucnego, pojedynczy artefakt linii B. Głowica liniowa. Philips Lumify.

Wyraźnie widoczny (dzięki użyciu presetu płucnego) pojedynczy pionowy artefakt. Głowica liniowa. Philips Lumify.

Część nowych aparatów usg, jak np. aparat Philips Lumify, posiadają presety do obrazowania płuc. Presety te mają domyślnie wyłączone funkcje optymalizujące obrazowanie. Dodatkowo presety płucne cechuje wysoki kontrast (niski zakres dynamiki), co ułatwia uwidocznienie artefaktów.

 

ZAPAMIĘTAJ:

  1. Jeśli aparat usg nie posada presetu przeznaczonego do obrazowania płuc, wybierz dowolny preset i wyłącz funkcje poprawiające obrazowanie.
  2. Presety przeznaczone do obrazowania płuc są nastawione na jak najlepsze uwidocznienie prawidłowych i patologicznych artefaktów powstających na linii opłucnej.
  3. Artefakty płucne są dobrze widoczne przy niskim zakresie dynamiki (wysokim kontraście).
  4. Zmiany ogniskowe (m.in. konsolidacje) są łatwiejsze do obrazowania przy zastosowaniu wysokiego zakresu dynamiki.
  5. Jeśli aparat usg nie pozawala na samodzielną zmianę zakresu dynamiki, to należy zmienić preset z płucnego (niski zakres dynamiki – wysoki kontrast) na inny preset, np. brzuszny, który posiada wyższy zakres dynamiki.
Konsolidacja zapalna widoczna w głowicy liniowej z użyciem presetu płucnego. Obraz jest mocno kontarstowy - widać mniej szczegółów morfologicznych zmiany. Philips Lumify.

Konsolidacja zapalna widoczna w głowicy liniowej z użyciem presetu płucnego. Obraz jest mocno kontrastowy – widać mniej szczegółów morfologicznych zmiany. Philips Lumify.

Konsolidacja zapalna widoczna w głowicy liniowej z użyciem presetu do obrazowania tkanek miękkich. Obraz pozwala na uwidocznienie większej liczby szczegółów morfologicznych zmiany. Philips Lumify.

Konsolidacja zapalna widoczna w głowicy liniowej z użyciem presetu do obrazowania tkanek miękkich. Obraz pozwala na uwidocznienie większej liczby szczegółów morfologicznych zmiany. Philips Lumify.

Ustalenie właściwej głębokości obrazowania

O poprawnie ustawionej głębokości obrazu usg podczas oceny płuc mówimy wówczas, gdy wyraźnie widoczna linia opłucnej jest wyraźnie widoczna, a poniżej widać co najmniej dwa, trzy artefakty linii A. 

Im szczuplejszy jest pacjent, tym przy tych samych ustawieniach głębokości obrazu, widać będzie więcej artefaktów linii A. Wynika to z tego, że artefakt linii A jest artefaktem rewerberacji powstającym między czołem głowicy a linią opłucnej.

Płuco widoczne w głowicy sektorowej z ustawioną dużą głębokością obrazowania. Poniżej linii opłucnej widoczne są cztery kolejne artefakty linii A. Philips Lumify.

Płuco widoczne w głowicy sektorowej z ustawioną dużą głębokością obrazowania. Poniżej linii opłucnej widoczne są cztery kolejne artefakty linii A. Philips Lumify.

Płuco widoczne w głowicy sektorowej z płytkim obrazowaniem. Poniżej linii opłucnej widoczne są jedynie dwa artefakty linii A. Philips Lumify.

Płuco widoczne w głowicy sektorowej z płytkim obrazowaniem. Poniżej linii opłucnej widoczne są jedynie dwa artefakty linii A. Philips Lumify.

Niekiedy w literaturze pojawiają się błędne opinie mówiące, że ilość artefaktów linii A widocznych w obrazie usg płuc zależy od wieku pacjenta i stopnia „upowietrznienia” płuca. Niestety nie jest to prawda. Ilość artefaktów linii A widocznych na obrazie usg zależy od głębokości, jaka dzieli czoło głowicy (skórę pacjenta) od linii opłucnej i całkowitej głębokości obrazu uzyskanego na ekranie aparatu usg. Im bardziej „powietrzne” jest płuco, tym artefakty linii A są lepiej widoczne, ale nie zwiększa się ich liczba!

ZAPAMIĘTAJ:

  1. Ustaw głębokość obrazu usg w taki sposób, aby linia opłucnej znajdowała się górnej części obrazu, a poniżej linii opłucnej były widoczne co najmniej dwa lub trzy artefakty linii A.

Właściwie dobrana głębokość obrazowania linii opłucnej za pomocą głowicy liniowej. W górnej części widoczna jest linia opłucnej (żółta strzałka), a poniżej widoczne są dwa artefakty linii A (białe strzałki). Philips Lumify.

Poprawny kąt ustawienia głowicy względem opłucnej

Jedną z głównych przyczyn trudności w uwidocznieniu linii opłucnej oraz artefaktów linii A jest niepoprawne ustawienie głowicy względem linii opłucnej.

Aby opłucna była widoczna jako wyraźna, hiperechogeniczna linia, wiązka ultradźwięków musi padać możliwie prostopadle względem powierzchni płuca. W innym przypadku obraz opłucnej będzie nierówny i zatarty, gdyż wiązka ultradźwięków padając pod innym kątem, niż kąt prosty, nie wróci do czoła głowicy. Ta sama zasada dotyczy możliwości uwidocznienia artefaktów linii A.

ZAPAMIĘTAJ:

  1. Trzymaj zawsze głowicę możliwie prostopadle względem opłucnej. Tylko wtedy wyraźnie zobaczysz linię opłucnej i artefakty linii A.

Prawidłowo (prostopadle) ustawiona głowica względem linii opłucnej. Wyraźnie jest widoczna hiperechogeniczna linia opłucnej oraz artefakt linii A. Głowica liniowa. Philips Lumify.

Nieprawidłowo ustawiona głowica względem linii opłucnej. Głowica jest ustawiona skośnie, przez co obraz linii opłucnej jest niewyraźny i nie widać artefaktów linii A. Głowica liniowa. Philips Lumify.

Podsumowanie

  1. Głowica konweksowa jest uniwersalną głowicą przydatną do obrazowania płuc zarówno u pacjentów dorosłych jak i u dzieci.
  2. Najwięcej szczegółów w zakresie linii opłucnej i zmian ogniskowych zlokalizowanych podopłucnowo można uwidocznić wykorzystując do obrazowania płuc głowicę liniową. Jest to głowica optymalna do obrazowania płuc u dzieci i szczupłych osób dorosłych.
  3. Pionowe artefakty (np. artefakty linii B i Z) najlepiej są widoczne podczas obrazowania płuc głowicą sektorową. 
  4. Linia opłucnej jest najtrudniejsza do oceny podczas obrazowania płuc za pomocą głowicy sektorowej (z powodu wąskiego pola bliskiego).
  5. Jeśli aparat usg nie posada presetu przeznaczonego do obrazowania płuc, wybierz dowolny preset i wyłącz funkcje poprawiające obrazowanie.
  6. Presety przeznaczone do obrazowania płuc są nastawione na jak najlepsze uwidocznienie prawidłowych i patologicznych artefaktów powstających na linii opłucnej.
  7. Artefakty płucne są dobrze widoczne przy niskim zakresie dynamiki (wysokim kontraście).
  8. Zmiany ogniskowe (m.in. konsolidacje) są łatwiejsze do obrazowania przy zastosowaniu wysokiego zakresu dynamiki.
  9. Jeśli aparat usg nie pozawala na samodzielną zmianę zakresu dynamiki, to należy zmienić preset z płucnego (niski zakres dynamiki – wysoki kontrast) na inny preset, np. brzuszny, który posiada wyższy zakres dynamiki.
  10. Ustaw głębokość obrazu usg w taki sposób, aby linia opłucnej znajdowała się górnej części obrazu, a poniżej linii opłucnej były widoczne co najmniej dwa lub trzy artefakty linii A.
  11. Trzymaj zawsze głowicę możliwie prostopadle względem opłucnej. Tylko wtedy wyraźnie zobaczysz linię opłucnej i artefakty linii A.

Zapraszamy na kurs mobilnej ultrasonografii Lumify

Serdecznie zapraszamy wszystkich miłośników mobilnej (i nie tylko mobilnej) ultrasonografii na wyjątkowy kurs, który odbędzie się w dniach 22-23 lutego 2020 roku w siedzibie PHILIPS Polska w Warszawie przy ul. Al. Jerozolimskie 195B. Będzie to wyśmienita okazja, aby sprawdzić co potrafią mobilne aparaty usg. 

Pamiętajcie, że liczba miejsc na to spotkanie jest ograniczona!

Więcej informacji  na stronie wydarzenia.

Zajrzyj także do zakładki aparaty usg i dowiedz się więcej o PHILIPS LUMIFY.

PHILIPS LUMIFY w portalu eduson.pl

Zajrzyj do zakładki aparaty usg i dowiedz się więcej czym jest PHILIPS LUMIFY.

Zobacz:

Zobacz jak wykorzystać głowicę konweksową PHILIPS LUMIFY?

Jak wykorzystać głowicę liniową PHILIPS LUMIFY?

 

Zacznij przygodę z PHILIPS LUMIFY – to proste!

Zajrzyj na stronę PHILIPS LUMIFY i sprawdź aktualne promocje.

Avatar photo
Z ultrasonografią jest związany od ponad 20 lat i nie wyobraża sobie bez niej swojej lekarskiej egzystencji. Współautor około połowy wszystkich treści portalu eduson.pl. Wykładowca, współautor szkoleń z zakresu ultrasonografii w Polsce i Europie.