zawartość artykułu
Wstęp
Polip pęcherzyka żółciowego
to uwypuklenie ściany pęcherzyka żółciowego do jego światła [1]. Polipami nie powinny być nazywane obrazy ultrasonograficzne odpowiadające pseudoplipom, cholesterolozie ani adenomiomatozie pęcherzyka żółciowego [1]. W przeważającej większości polipy pęcherzyka żółciowego to łagodne, bezobjawowe zmiany znajdowane przypadkowo podczas wykonywania badania ultrasonograficznego. Polipy pęcherzyka żółciowego stwierdzane są w około 5% badań usg jamy brzusznej u pacjentów dorosłych [2]. Polipy pęcherzyka żółciowego są niejednorodną grupą zmian. Wyróżniamy wśród nich:
- polipy cholesterolowe,
- guzy nabłonkowe (gruczolaki – adenoma),
- guzy mezenchymalne (włókniak, tłuszczak, naczyniak) [3,4],
- raki.
Najczęstszymi łagodnymi polipami pęcherzyka żółciowego są polipy cholesterolowe – stanowią około 90% wszystkich polipów [4]. Powstają w wyniku gromadzenia się cholesterolu w histiocytach pokrytej nabłonkiem walcowatym błony śluzowej ściany pęcherzyka żółciowego. W przypadku pojawienia się polipów cholesterolowych ciągłość błony śluzowej jest zachowana, a polipy te nie mają potencjału transformacji do zmiany złośliwej [4]. Wśród innych zmian łagodnych należy zwrócić uwagę na gruczolaki. Gruczolaki pęcherzyka żółciowego występują stosunkowo rzadko, stanowią około 5% polipów pęcherzyka żółciowego [5]. Gruczolaki mają możliwość transformacji nowotworowej do gruczolakoraka (adenocarcinoma) [4]. Jednak część autorów poddaje w wątpliwość możliwość sekwencji: adenoma → adenocarcinoma [6]. Szacuje się, że taka sekwencja odpowiada za niewielką część przypadków raka pęcherzyka żółciowego. Polip pęcherzyka żółciowego, będący rakiem (adenocarcinoma), występuje zdecydowanie rzadziej niż zmiany łagodne [1]. W większości przypadków różnicowanie między zmianą łagodną i złośliwą nie jest możliwe w badaniu ultrasonograficznym [1,4]. Dlatego istotne jest określenie właściwego postępowania, nastawionego na wczesne wykrycie raka pęcherzyka żółciowego u pacjentów z widocznymi polipami pęcherzyka żółciowego w badaniu usg [1,4].
Cechy ultrasonograficzne polipa pęcherzyka żółciowego
- lity charakter
- echogeniczność porównywalna do echogeniczności miąższu wątroby
- brak przemieszczania się zgodnie z grawitacją przy zmianie pozycji ciała pacjenta
- brak widocznego cienia akustycznego (najczęściej)
Rola ultrasonografisty:
- uwidocznienie polipa pęcherzyka żółciowego
- rozróżnienie polipa pęcherzyka żółciowego od złogu (w odróżnieniu od złogów, polip pęcherzyka żółciowego nie przemieszcza się zgodnie z grawitacją oraz najczęściej za polipem pęcherzyka żółciowego nie obserwuje się cienia akustycznego)
- ocena
- echostruktury (niejednorodna – może świadczyć o charakterze nowotworowym),
- unaczynienia w opcjach umożliwiających ocenę wolnych przepływów, np. power doppler (widoczne unaczynienie może świadczyć o charakterze nowotworowym),
- zarysu zewnętrznego (nierówny zarys zewnętrzny może świadczyć charakterze nowotworowym polipa pęcherzyka żółciowego)
- ocena wielkości polipa pęcherzyka żółciowego
- porównanie uwidocznionego obrazu ultrasonograficznego z wykonanymi wcześniej badaniami (jeżeli takie były wykonane)
- ocena występowania czynników ryzyka raka pęcherzyka żółciowego
- zalecenie dalszego postępowania (cholecystectomii* lub badania kontrolnego, zgodnie z aktualnymi wytycznymi).
*Planowa cholecystectomia powinna być zalecana w przypadkach, gdy przewidywany jest jednoznaczny zysk dla chorego z takiego postępowania, rozumiany jako zmniejszenie ryzyka raka pęcherzyka żółciowego [4].
- Badanie usg powinno być podstawowym badaniem obrazowym w diagnostyce polipów pęcherzyka żółciowego. Obecnie nie zaleca się rutynowego stosowania innych metod obrazowych w diagnostyce polipów pęcherzyka żółciowego, jednakże określenie przydatności tych metod wymaga przeprowadzenia dalszych badań. Badania usg z zastosowaniem ultrasonograficznego środka kontrastowego oraz endoskopowe badania usg w ośrodkach dysponujących odpowiednim doświadczeniem mogą być przydatne w podejmowaniu decyzji w niejednoznacznych, trudnych przypadkach. Wysoka siła rekomendacji. Niska – umiarkowana jakość dowodów naukowych.
- Cholecystektomia jest zalecana u pacjentów z polipem pęcherzyka żółciowego o wymiarach 10mm lub więcej, pod warunkiem, że pacjent może być operowany (brak przeciwwskazań do zabiegu) i pacjent akceptuje zabieg. Określenie indywidualnego ryzyka zachorowania na raka pęcherzyk żółciowego może wymagać pogłębionej, wielospecjalistycznej oceny. Wysoka siła rekomendacji. Niska jakość dowodów naukowych.
- Cholecystektomia jest sugerowana u pacjentów z polipem pęcherzyka żółciowego i objawami, które mogą wynikać z chorób pęcherzyka żółciowego, jeżeli nie stwierdzono innych przyczyn dolegliwości oraz jeżeli pacjent może być operowany (brak przeciwwskazań do zabiegu) i pacjent akceptuje zabieg. Pacjent powinien być poinformowany o korzyściach wynikających z cholecystektomii oraz o ryzyku związanym z utrzymywaniem się objawów.Wysoka siła rekomendacji. Niska jakość dowodów naukowych.
- Cholecystektomia jest zalecana u pacjentów z polipem pęcherzyka żółciowego o wymiarze 6-9 mm oraz z przynajmniej jednym czynnikiem ryzyka raka pęcherzyka żółciowego oraz pacjent może być operowany (brak przeciwwskazań do zabiegu) i pacjent akceptuje zbieg. Do czynników ryzyka raka pęcherzyka żółciowego zalicza się: wiek powyżej 60 roku życia, pierwotne stwardniające zapalenie dróg żółciowych (PSC ang. primary sclerosing, cholangitis), pochodzenie azjatyckie, polip o szerokiej podstawie (włącznie z pogrubieniem ściany powyżej 4mm). Wysoka siła rekomendacji. Niska – umiarkowana jakość dowodów naukowych.
- Jeśli u pacjenta nie stwierdzono czynników ryzyka raka pęcherzyka żółciowego, a polip pęcherzyka żółciowego ma wymiar 6–9 mm lub stwierdzono przynajmniej jeden z czynników ryzyka raka pęcherzyka żółciowego i wymiar polipa pęcherzyka żółciowego wynosi 5 mm lub mniej, zaleca się kontrolne badanie ultrasonograficzne po 6 miesiącach, 1 roku i 2 latach. Kontrolne badania usg powinny zostać zaprzestane po 2 latach w przypadku braku zwiększania się wymiarów polipa pęcherzyka żółciowego. Umiarkowana siła rekomendacji. Umiarkowana jakość dowodów naukowych.
- Jeżeli u pacjenta nie stwierdzono czynników ryzyka raka pęcherzyka żółciowego i wymiar polipa pęcherzyka żółciowego wynosi 5 mm lub mniej, kontrolne badania usg nie są wymagane. Wysoka siła rekomendacji. Umiarkowana jakość dowodów naukowych.
- Jeżeli w kontrolnym badaniu usg średnica polipa zwiększy się do 10 mm, wówczas zalecana się cholecystektomię. Jeżeli w kontrolnym badaniu usg wymiar polipa pęcherzyka żółciowego zwiększy się o 2 mm lub więcej w ciągu 2-letniego okresu obserwacji, wówczas aktualny wymiar polipa pęcherzyka żółciowego powinien być analizowany w kontekście czynników ryzyka raka pęcherzyka żółciowego. Pogłębiona, wielospecjalistyczna ocena może być konieczna w celu podjęcia decyzji dotyczącej kontynuacji monitorowania polipa lub cholecystostomii. Umiarkowana siła rekomendacji. Umiarkowana jakość dowodów naukowych.
- Jeśli w trakcie kontrolnych badań usg polip pęcherzyka żółciowego nie zostanie uwidoczniony, wówczas monitorowanie może zostać zakończone. Wysoka siła rekomendacji. Umiarkowana jakość dowodów naukowych.
Opracowano na postawie: Foley KG, Lahaye MJ, Thoeni RF I wsp. Management and follow‑up of gallbladder polyps: updated joint guidelines between the ESGAR, EAES, EFISDS and ESGE. European Radiology (2022) 32:3358–3368. https://doi.org/10.1007/s00330-021-08384-w
EAES – European Association for Endoscopic Surgery and other Interventional Techniques
EFISDS – International Society of Digestive Surgery – European Federation
ESGAR – European Society of Gastrointestinal and Abdominal Radiology
ESGE – European Society of Gastrointestinal Endoscopy
Polipy pęcherzyka żółciowego.
sprawdź swoją wiedzę:
Piśmiennictwo
- Pedersen MR, Dam C, Rafaelsen SR. Ultrasound follow-up for gallbladder polyps less than 6 mm may not be necessary. Dan Med J. 2012 Oct;59(10):A4503. [Medline] [Full text]
- Matos AS, Baptista HN, Pinheiro C, Martinho F. Gallbladder polyps: how should they be treated and when? Rev Assoc Med Bras. 2010 May-Jun;56(3):318-21. [Medline]
- Åke Andrén-Sandberg. Diagnosis and Management of Gallbladder Polyps. N Am J Med Sci. 2012 May; 4(5): 203–211.[Medline]
- Yang HL, Sun YG, Wang Z. Polypoid lesions of the gallbladder: diagnosis and indications for surgery. Br J Surg. 1992 Mar;79(3):227-9. [Medline]
- Wong KT. Gallbladder Cholesterol Polyp. W: Ahuja AT. Diagnostic Imaging Ultrasound. Amirsys Wyd. I. 2007
- Corwin MT, Siewert B, Sheiman RG, Kane RA. Incidentally detected gallbladder polyps: is follow-up necessary?–Long-term clinical and US analysis of 346 patients. Radiology. 2011 Jan;258(1):277-82. doi: 10.1148/radiol.10100273. Epub 2010 Aug 9 [Medline] [Full text]
- Chattopadhyay D, Lochan R, Balupuri S, Gopinath BR, Wynne KS. Outcome of gall bladder polypoidal lesions detected by transabdominal ultrasound scanning: a nine year experience. World J Gastroenterol. 2005 Apr 14;11(14):2171-3.[Medline]