Wskazania do biospji aspiracyjnej cienkoigłowej (BAC) tarczycy według Polskich Rekomendacji Dotyczących Diagnostyki i Leczenia Raka Tarczycy (2010).
Głównym kryterium wyboru zmiany ogniskowej/guzka do BAC nie jest wielkość zmiany, ale cechy ryzyka złośliwości kliniczne i ultrasonograficzne. Poza przerzutami do węzłów chłonnych, żadna z cech samodzielnie nie ma wystarczającej siły predykcyjnej złośliwości zmiany ogniskowej/guzka. Występowania dwóch i więcej cech zwiększa ryzyko złośliwości zmiany ogniskowej/guzka.
cechy kliniczne wzmożonego ryzyka złośliwości guzka tarczycy:
- przerzuty do węzłów chłonnych lub przerzuty odległe
- dodatni wywiad rodzinny
- ekspozycja na promieniowanie jonizujące w wywiadzie
- szybki wzrost guzka, guzek twardy, zrośnięty z otoczeniem
- wielkość > 4cm
- pojawienie się guzka przed 20 rokiem życia
- pojawienie się guzka po 60 roku życia
cechy ultrasonograficzne wzmożonego ryzyka złośliwości guzka tarczycy (w rekomendacjach pojawia się sformułowanie "guzek" zarówno w stosunku do zmiany wyczuwalnej palpacyjnie – klinicznej i niewyczuwalnej palpacyjnie – nieklinicznej):
- przerzutowe węzły chłonne
- cechy naciekania okolicznych węzłów chłonnych szyi
- guzek z mikrozwapnieniami
- guzek lity, hipoechogeniczny
- kształt guzka „wysokość”>”szerokość”
- guzek o nieregularnych lub zrazikowych granicach
- wzmożony, chaotyczny przepływ naczyniowy wewnątrz guzka
- podtorebkowa lokalizacja guzka
Polska Grupa Ekspertów zaleca wykonywania BAC zmian każdej wielkości w przypadkach:
- stwierdzenia przerzutów raka tarczycy do węzłów chłonnych lub obecnych przerzutów odległych
- wysokich stężeń kalcytoniny
- nosicielstwa mutacji RET predysponującej do raka rdzeniastego
Polska Grupa Ekspertów zaleca wykonywanie BAC zmian ogniskowych/guzków o średnicy większej/równej 5mm (we wszystkich wymiarach), w następujących sytuacjach:
- nie jest guzek scyntygraficznie autonomiczny
- obecna jest przynajmniej jedna istotna cecha kliniczna o dużej sile predykcyjnej ryzyka złośliwości:
- przerzuty do węzłów chłonnych lub przerzuty odległe
- dodatni wywiad rodzinny
- ekspozycja na promieniowanie jonizujące w wywiadzie
- obecna jest przynajmniej jedna cecha ultrasonograficzna o dużej sile predykcyjnej ryzyka złośliwości:
- przerzutowe węzły chłonne
- cechy naciekania okolicznych narządów szyi
- obecne są co najmniej dwie cechy ultrasonograficzne spośród wymienionych:
- zmiana lita, hipoechogeniczna
- "wysokość" > "szerokość"
- zmiana ogniskowa o nieregularnych lub zrazikowych granicach
- wzmożony chaotyczny przepływ naczyniowy wewnątrz guzka
Polska Grupa Ekspertów nie zaleca wykonywania BAC zmian o średnicy mniejszej niż 5 mm ze względu na trudności w ocenie cech ultrasonograficznych i małe ryzyko kliniczne.
Rekomendacje Polskie zalecają BAC dla zmian ogniskowych/guzków o średnicy powyżej 10 mm w dwóch wymiarach, szczególnie jeżeli jest to zmiana ogniskowa lita, hipoechogeniczna i nie ma innych zmian ogniskowych o wyższym ryzyku złośliwości.
Kwalifikacja do BAC zmiany w wolu guzkowym:
- decydują czynniki ryzyka złośliwości (kliniczne i ultrasonograficzne) wymienione powyżej. Wielkość zmiany ogniskowej/guzka nie jest najważniejsza!
- każda zmiana ogniskowa/guzek o średnicy ponad 40 mm
- duża zmiana ogniskowa/guzek powinna być bioptowana w co najmniej dwóch miejscach
- jezeli zmiany ogniskowe/guzki są mnogie, a ich cechy usg są podobne, dopuszczalne jest bioptowanie tylko największej zmiany
- w wolu guzkowym wystarczające wykluczenie wola złośliwego uzyskuje się w przypadku ujemnych wyników biopsji przynajmniej 3-4 zmian
- w przypadku wskazań do BAC kilku zmian, możliwe jest podzielenie biopsji na etapy w okresie optymalnie do 3 miesięcy. Kolejność kwalifikowania zmian ogniskowych/guzków zależy od cech ryzyka złośliwości klinicznych i ultrasonograficznych.
Piśmiennictwo
Polska Grupa do spraw Nowotworów Endokrynologicznych. Diagnostyka i leczenie raka tarczycy – rekomendacje polskie. Endokrynologia Polska. Tom 61; 5:2010. [FULL TEXT]