Ocena wielkości śledziony jest jedną z podstawowych umiejętności badania fizykalnego, którą nabywają studenci medycyny. Badanie fizykalne z dużą skutecznością pozwala potwierdzić znacznego stopnia splenomegalię. Jednak niewielkie powiększenie śledziony może być trudne do uchwycenia badaniem palpacyjnym. Obecnie większość pacjentów z podejrzeniem splenomegalii jest kierowana do zakładu radiologii, aby posiłkując się oceną ultrasonograficzną, potwierdzić lub wykluczyć splenomegalię. W pewnych sytuacjach takie postępowanie może niepotrzebnie opóźniać diagnostykę, a także generować zbędne koszty, pomijając trudności z dostępem w wielu placówkach medycznych do osób wykonujących badanie usg w trybie dyżurowym.
Skutecznym rozwiązaniem tego problemu może być wyposażenie placówek medycznych w kieszonkowe ultrasonografy i podstawowe szkolenie lekarzy w ich użytkowaniu. W ostatnich latach podkreśla się konieczność przekazywania studentom medycyny umiejętności korzystania z diagnostyki ultrasonograficznej. Już dziś w wielu uczelniach medycznych w Europie i USA ultrasonografia jest jedną z podstawowych umiejętności nabywanych przez studentów podczas nauki badania fizykalnego pacjentów. Wielu doświadczonych nauczycieli akademickich twierdzi, że kieszonkowe i przenośne ultrasonografy mogą stać się w niedalekiej przyszłości tak samo ważną częścią badania fizykalnego jak osłuchiwanie za pomocą stetoskopu.
Grupa lekarzy z Vancouver w Kanadzie przeprowadziła badanie, w którym oceniono, czy młodzi lekarze (rezydenci chorób wewnętrznych w pierwszym roku pracy) są w stanie, po krótkim szkoleniu, rzetelnie ocenić wielkość śledziony za pomocą kieszonkowych ultrasonografów. Grupa 12 lekarzy rezydentów wzięła udział w 45 minutowym szkoleniu z obsługi aparatu usg i techniki pomiaru śledziony, a następnie przez godzinę, pod nadzorem instruktora, ćwiczyła praktyczne umiejętności. Rezydenci po zakończonym szkoleniu oceniali wymiar podłużny śledziony u szpitalnych pacjentów za pomocą kieszonkowych ultrasonografów. Wielkość śledziony u tych samych pacjentów za pomocą konwencjonalnego aparatu usg oceniał także doświadczony sonografista. Sonografista ani żaden instruktor nie towarzyszyli rezydentom podczas wykonywanych przez nich pomiarów. Pomiary wykonane przez rezydentów w 77% były w pełni zgodne z pomiarami wykonanymi przez doświadczonego sonografistę. W 5 przypadkach rezydenci uzyskali większy, a w 7 przypadkach mniejszy wymiar śledziony niż sonografista. Czas konieczny do wykonania pomiarów był dłuższy w przypadku rezydentów (średnio wyniósł 6,5 minuty), w porównaniu z czasem jakiego potrzebował sonografista (średnio 3,5 minuty).
Autorzy badania podkreślają, że rezydenci już po bardzo krótkim szkoleniu mogą z dużą dokładnością ocenić wielkość śledziony za pomocą badania usg. Różnice między rezydentami a doświadczonym sonografistą, które pojawiły się w uzyskanych wynikach w żadnym przypadku nie były na tyle istotne, aby miały jakiekolwiek znaczenie kliniczne. Co prawda rezydenci potrzebowali blisko dwukrotnie więcej czasu na wykonanie badania, jednak mimo wszystko czas ten był nieporównanie mniejszy od czasu koniecznego na transport pacjenta do konwencjonalnego gabinetu usg. Wyniki prezentowanego badania są kolejnym dowodem, że nauka studentów medycyny samodzielnego badania usg może zwiększyć czułość badania fizykalnego.
Piśmiennictwo:
Arishenkoff S, Eddy C, Roberts JM, Chen L, Chang S, Nair P, Hatala R, Eva KW, Meneilly GS. Accuracy of Spleen Measurement by Medical Residents Using Hand-Carried Ultrasound. J Ultrasound Med. 2015 Dec;34(12):2203-7. [Medline]
